II. Mahmud'u Kurtaran Cevri Kalfa

Beyoğlu Sohbetleri'nin bu haftaki (20/01/2012) konuğu fotoğraf sanatçısı Mustafa Cambaz idi. Türkiye'nin değişik yerlerinden mimari ve doğa fotoğrafları çeken Mustafa Bey arşivinde 250.000’i aşkın fotoğraf olduğunu söyledi. Slaytlar eşliğinde İstanbul’un zinetleri olan selatin camileri ve sokak içinde kalmış ama mimari açıdan çok kıymetli camileri hikayeleri ile birlikte anlatarak ÜNDER müdavimlerine çekmiş olduğu camileri ve hikayelerini anlattı. Bunlardan bir tanesi çok manidardır. Bir devre damgasını vuran Cevri Kalfa ve camiidir.
            “Alemdar Mustafa Paşa, 28 Temmuz 1808’de 15 bin askeriyle sarayı bastığında devletin başında II. Mustafa bulunuyordu Tahttan indirilen III. Selim ise haremdeki odasında hapisti. Alemdar’ın gelişiyle eski padişahın tahta çıkarılacağını tahmin eden II. Mustafa, Sultan Selim’le kardeşi şehzade Mahmud’un katlini emretti. Katiller, Sultan Selim’in üzerine hücum ettiğinde, zarif ruhlu padişah, elindeki ney’le karşı koymaya çalıştıysa da başarılı olamadı. Bu sırada Anber ve Hafız İsa Ağalar, 23 yaşındaki genç şehzadeyi merdivenden üst kata çıkardı. Silahlı adamlar, peşlerinden yetişmek üzereydi ki, umulmadık bir şey oldu. Haremin gediklilerinden Cevrî Kalfa, hamam külhanından kaptığı bir tas dolusu külle merdivenin başını tuttu; gözü dönmüş adamların üstüne avuç avuç serpmeye başladı. Anber ve İsa Ağalara da talimatını verdi: “Damdan kaçırın, damdan.” aşağıdakiler gözlerini ovuştururken, Şehzade Mahmud, sarayın kubbelerine çıkmıştı bile. Haremden Kuşhane’nin damına geçen şehzade, kuşaklarla birbirine bağlanan iki merdivenle Enderun avlusuna indirildi. Sultan Mahmud-ı adlî, tahta bu olayla cülûs etti ve hayatının kurtulmasına, dahası ikbaline sebep olan kahraman kadını unutmadı. Hazinedarbaşılığına getirdi. Amel defteri kapanmasın diye Divanyolu’nda sıbyan mektebi, Üsküdar’da meşhur Cevri kalfa Camiini yaptırdı.
            İstanbul’un her tarafına ayrı bir güzellik katan ve bu şehre İslam beldesi damgasını vuran camilerin eşsiz fotoğrafları ile program sona erdi. Fotoğraf Sanatçısı Mustafa Cambaz’a ÜNDER’in yayınlamış olduğu “Fotoğraflar ile Ünye” adlı kitap hediye edildi. 26.1.2012 00:00:00